Obiekt
Bytomskie Centrum Kultury
Kino
Bckino
Miasto
41 - 902 Bytom
Ulica
Pl. Karin Stanek 1
Telefon Kasa
Od poniedziałku do piątki: 12.00-20.00
Od soboty do niedzieli: 14.00-20.00
+48 32 389 31 09 W. 101
Telefon
+48 500 277 802 W.101
Messenger
Wyznacz Trasę GPS
Historia
HISTORIA BUDYNKU BYTOMSKIEGO CENTRUM KULTURY
Siedzibą Bytomskiego Centrum Kultury jest mieszczący się przy Pl. Karin Stanek 1 w Bytomiu (dawny adres: ul. Żeromskiego 27) budynek – miejsce, w którym od 1861 roku znajdował się gmach Bractwa Strzeleckiego (Schützenhaus).
BRACTWO STRZELECKIE i PIERWSZY BUDYNEK
Trudno ustalić od kiedy w Bytomiu strzelectwo funkcjonowało w formie zorganizowanej. Wiemy, że już w XVI wieku na terenie miasta istniało bractwo strzeleckie. Od 1728 roku mamy pisemne przekazy dotyczące tej organizacji bytomskiej. Ówczesny właściciel miasta Carl Joseph Henckel von Donnersmarck reaktywował konkurs o tytuł króla bractwa strzeleckiego. Pierwszym po reaktywacji konkursu królem został okrzyknięty inicjator wydarzenia czyli Henckel von Donnersmarck. W 1808 roku zlikwidowano strzelnicę, na której do tej pory odbywały się konkursy. W celu wybudowania nowej siedziby i strzelnicy bractwo sprzedało posiadane srebrne insygnia (ryngrafy) fundowane każdorazowo przez wybranego króla bractwa strzeleckiego. Za pozyskane w ten sposób pieniądze powstała nowa siedziba bractwa przy obecnej ulicy Podgórnej, a uroczyste otwarcie domu miało miejsce 10 września 1809 roku. Ówczesny mundur członka towarzystwa strzeleckiego w Bytomiu składał się z szaro-zielonej kurtki myśliwskiej z zielonym kołnierzem, na którym po obu stronach umieszczony był pozłacany liść dębu. W górnej części lewego rękawa przymocowany był ciemnozielony owal z wyszytymi liśćmi dębu, koroną i datą wznowienia zawodów strzeleckich. Kolejnymi elementami stroju były czarne spodnie i biała koszula ze stójkowym kołnierzem z wygiętymi rogami. Strój strzelca uzupełniał szaro-zielony kapelusz (wykonany z miękkiego materiału, ozdobiony kępą sierści z grzbietu kozicy), białe rękawiczki oraz myśliwski nóż. W roku 1849 powstała organizacja pod nazwą Górnośląski Związek Strzelecki, która skupiała 9 lokalnych stowarzyszeń, w tym również i Bractwo Strzeleckie z Bytomia.
Członkowie bytomskiego bractwa strzeleckiego byli lojalnymi poddanymi króla pruskiego i wielokrotnie to udowadniali. W czasie Wiosny Ludów patrolowali miasto a w trakcie rozruchów potrafili również pacyfikować niezadowolonych mieszkańców Bytomia i najbliższej okolicy. Za przywiązanie do monarchii Fryderyk Wilhelm IV odznaczył bractwo. W ciągu kolejnych lat organizacja stała się bardzo popularna wśród mieszkańców naszego miasta, tak iż jej członkowie musieli pomyśleć o nowej siedzibie. W tym celu zwrócono się do Hugo Henckel von Donnersmarcka z prośbą o wsparcie. Hrabia przekazał część terenów Guretzko Dominialfelder (dzisiaj teren pomiędzy ulicą Żeromskiego a placem Wojska Polskiego), gdzie w 1861 roku wybudowano nowy jednokondygnacyjny dom strzelecki. Siedziba bractwa, (gmach zbudowany przy obecnej ulicy Lenartowicza – w miejscu dzisiejszego budynku Bytomskiego Centrum Kultury), stylizowana została na wzór kolonialnego domu z ażurowym gankiem oraz centralnie umieszczonymi szerokimi schodami, posiadała prostokątną wieżę, na której szczycie znajdował się taras widokowy. Tereny wokół domu przysposobiono na park. W 1876 roku dokonano przebudowy i pozyskano więcej terenu wokół budynku jak też samej strzelnicy (teren obecnej Szkoły Podstawowej nr 46). Wraz z szybkim wzrostem przyjęć nowych członków do bractwa budynek okazał się znów za mały.
Zachęcamy do lektury najnowszej książki "ANTECEDENCJE I HISTORIA BUDYNKU BYTOMSKIEGO CENTRUM KULTURY KOMPLEKS BRACTWA STRZELECKIEGO" autorstwa Krzysztofa Gwóździa i Marka Wojcika. Dostępna jest ona w formie internetowej do pobrania TUTAJ.
SCHüTZENHAUS –- powstanie i historia gmachu 1911 - 1945
W roku 1907 podjęto decyzję o przebudowie domu strzeleckiego. 14 kwietnia 1911 roku podjęto decyzję o realizacji projektu nowego domu. W 1912 r. w miejscu starego gmachu wzniesiono nowy według projektu Eugena Waltera – był to masywny, dwupiętrowy budynek, o wysokim spadzistym dachu, z arkadowymi podcieniami oraz charakterystyczną walcowatą wieżą, zwieńczoną stożkowatą kopułą. Zwarta budowla o ciężkich proporcjach zyskiwała dzięki tym elementom lekkości i elegancji, była jednocześnie funkcjonalna i stylowa. Projekt ów był wspierany do tego stopnia, że hala strzelecka została oddana do użytku w listopadzie 1911 r., a dom strzelecki wraz z kompleksem parkowym mogły być użytkowane od sierpnia 1912 r. Eugen Walter był znanym bytomskim architektem, projektował lub przerabiał autorsko kamienice w mieście (m.in. przy dzisiejszych ulicach Batorego 13, Chrobrego 26, Jainty 24, Mickiewicza 8, 13, 16 i 23, Orląt Lwowskich 10 i 13, Piastów Bytomskich 6, Powstańców Warszawskich 24, Prusa 16, 19, 32, Rycerskiej 11).
W trakcie I wojny światowej budynek organizacji był wykorzystywany jako szpital polowy, a w okresie plebiscytu żołnierze angielscy mieli zorganizowane kasyno oficerskie w budynku strzelnicy.
W 1922 roku budynek powrócił do bractwa i znów używany był jako dom strzelecki. W latach 1922-1939 Bractwo Strzeleckie (Schützengilde) w Bytomiu przeżywało tzw. „złoty wiek”. 18 maja 1922r. w parku znajdującym się na terenie należącym do nich nastąpiło uroczyste odsłonięcie obelisku ku pamięci poległych w I wojnie światowej członków Bractwa Strzeleckiego (dziś po renowacji jest to pomnik bytomskich organizacji strzeleckich – Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego, kontynuatorów tradycji braci strzeleckiej). Bytomski konkurs strzelecki przekształcił się z czasem w festyn dla społeczności lokalnej i nadal był na bardzo wysokim poziomie, wywierał również duże wrażenie na osobach ze Śląska. W 1925 roku Bractwo strzeleckie liczyło 300 członków, w tym 3 honorowych.
W okresie trwania II wojny światowej, budynek ponownie zmienił właściciela. Zadomowiło się w nim wojsko i mieściły się warsztaty, w których naprawiano mundury wojskowe. Zakłady krawieckie działały na potrzeby armii. Po 1945 roku znacznie przebudowano otoczenie dawnej siedziby bractwa – od strony ulicy część ogrodu przeznaczono na potrzeby przedszkola, sama siedziba stała się ostatecznie domem kultury, część terenu po wyburzeniu hali strzeleckiej zajęła szkoła podstawowa, a na torach strzeleckich wybudowano wieżowce.
MIEJSKI DOM KULTURY 1946-1970
Po zakończeniu wojny budynek przez jakiś czas był opuszczony i niezagospodarowany, ale szybko zaczął w nim działać Miejski Dom Kultury. 1 kwietnia 1948 r. Zarząd miasta Bytomia przejął gmach, jednakże jego działalność była znikoma, m.in. ze względu na brak należytego wyposażenia. 15 czerwca 1953 r. gmach przekazano Zarządowi Głównemu Związku Zawodowego Górników i nosił on nazwę Dom Kultury Związku Zawodowego Górników (ZZG). Opiekę nad budynkiem przejęła kopalnia „Bytom”, a następnie kopalnia „Dymitrow”. Wtedy miejsce to nazywało się Zakładowym Domem Kultury kopalni „Dymitrow”. Jesienią 1958 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu odebrało Dom Kultury kopalni i nadało mu ponownie nazwę Miejski Dom Kultury.
W 1960 r. odnowiono wnętrza budynku. Uroczyste otwarcie miało miejsce 20 listopada 1960 r. Mieszkańcy Bytomia w czynie społecznym odmalowali salę widowiskową, hole oraz pozostałe pomieszczenia użytkowe. Kierownikiem MDK w latach 1960-1964 był śląski poeta Stanisław Horak. W tym czasie dom kultury przeżywał lata świetności . Miał tutaj siedzibę m.in. teatr lalek, prężnie działały sekcje malarskie i amatorskiej fotografii. Swoje spotkania mieli filateliści, modelarze. W budynku odbywały się także pokazy mody. W 1962 roku MDK posiadał 12 zespołów artystycznych, prowadził wiele kółek zainteresowań, w których skupiał ok. 1800 uczestników. W roku 1968 nie mieścił już wszystkich aktywności, dlatego podjęto decyzję i rozpoczęto przebudowę Miejskiego Domu Kultury.
WIZJA LAT 70. I 80.
Koszt ogromnego w tamtych czasach remontu sięgnął 12 milionów złotych, a właścicielem budynku i miejsca została kopalnia „Rozbark”. Po 6 latach w 1974 roku otwarto instytucję po gruntownej przebudowie. Zlikwidowano arkady, spadzisty dach, kopułę pokrywającą wieżę, a także zamurowano wieżowe okna. Na wysokości pierwszego piętra dobudowano od frontu wypukłą przeszkoloną galerię, z boku budynek rozbudowano o niską przybudówkę z podjazdem. W wyniku zmian gmach stracił swój dotychczasowy charakter i spójną linię, a stał się bryłą złożoną z przypadkowych elementów architektonicznych. Przebudowę wykonali górnicy z kopalni „Rozbark” w czynie społecznym. Sala liczyła w tym czasie 600 miejsc siedzących. Na uroczystości otwarcia obecny był Zdzisław Grudzień – I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dyrektorem placówki był wówczas Jerzy Jaworek.
Budynek od początku tętnił życiem. Odbywały się w nim spektakle teatralne oraz koncerty. Na sali wystawowej prezentowane były ekspozycje fotograficzne i malarskie. 11 kwietnia 1978 r. MDK decyzją wojewody wszedł w skład rejonowych pracowni koordynujących prace pobliskich ośrodków kultury. Był siedzibą dla rejonu nr 5 w skład którego wchodziły placówki kulturalne z Rudy Śląskiej, Tarnowskich Gór, Siemianowic Śląskich, Piekar Śląskich oraz Świerklańca. W województwie katowickim wytypowano wówczas 9 takich ośrodków. Ponadto w tym czasie rozpoczął się kolejny remont. Zamontowano nowe oświetlenie na widowni, zmieniono również wystrój holi – usunięto lustra, a na ścianach pojawiły się malowidła i płaskorzeźby. W 1980 r. w siedzibie MDK zadomowił się między innymi Zespól Harcerski „Drużyna” i miał siedzibę chór „Halka”. W latach osiemdziesiątych w budynku tym miały także swoje siedziby różne firmy usługowe. Na scenie regularnie występowała Operetka Śląska z Gliwic, realizowano najróżniejsze koncerty, występy estrady wokalno-muzyczne, działał klub filmowy, liczne sekcje amatorskie, zespoły profesjonalne, realizowano imprezy o charakterze społeczno-politycznym, wszelkie rocznice państwowe, święta, dni miasta. W Bytomiu ożywiły się także w tym okresie występy teatralne, zapraszano zespoły z całej Polski, gościły w MDK m.in. Teatry Komedia i Kwadrat z Warszawy, Teatr Współczesny z Wrocławia, Teatr Nowy z Łodzi. Często występowały zespoły muzyczne reprezentujące nurt nazywany wówczas Muzyką Młodej Generacji, co oznaczało najczęściej po prostu bluesa lub rocka.
DWIE INSTYTUCJE W JEDNYM BUDYNKU ŚTT – BCK
W 1991 r. dyrektorem Miejskiego Domu Kultury został Jacek Łumiński, pod którego kierunkiem powstał Śląski Teatr Tańca. 25 października tego samego roku rozpoczęła organizacyjnie swoją działalność w Bytomiu Galeria Kronika i Centrum Sztuki, których dyrektorami zostali Tomasz Janikowski i Leonard Jaszczuk. W 1992 r. instytucja pn. Miejski Dom Kultury zakończyła działalność, a w siedzibie budynku zadomowił się Śląski Teatr Tańca - realizował spektakle własne oraz prowadził różnego rodzaju działania warsztatowe i impresaryjne. Uchwałą Rady Miejskiej w Bytomiu nr XXIX/232/92 z dnia 28 stycznia 1992 r. formalnie powołana została nowa instytucja kultury działająca już pod nazwą Centrum Sztuki. 28 maja 1998 r. uchwałą nr XIX/82/98 zmieniono jej kształt organizacyjny, włączając ją - jak napisano do Bytomskiego Centrum Kultury jako filię (Centrum Sztuki Galeria „Kronika” funkcjonowało więc nadal od samego początku pod adresem Rynek 26, jednak utraciło swój samodzielny status, instytucji o nowym brzmieniu; nadano równocześnie statut – uchwała nr XIX/84/98 ). Kolejną uchwałą Rady Miejskiej nr XX/367/2000 z dnia 30 marca 2000 roku utworzono samorządową gminną instytucję kultury o charakterze publicznym pn. Bytomskie Centrum Kultury (z siedzibą w dawnym MDK), której nadano statut (uchwała Rady Miejskiej nr XX/369/00) . 28 grudnia 2011 roku adres Beceku zmienił się z ul. Żeromskiego 27 na Pl. Karin Stanek 1. W roku 2013 na placu pojawiła się także rzeźba plenerowa upamiętniająca artystkę. Gmach Beceku był wtedy równocześnie siedzibą dwóch instytucji: Bytomskiego Centrum Kultury i Śląskiego Teatru Tańca. Taki stan rzeczy utrzymał się w roku 2013 tj. do momentu likwidacji Śląskiego Teatru Tańca. Powołana w jego miejsce nowa instytucja artystyczna Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark otrzymał siedzibę w budynku dawnej Cechowni KWK Rozbark przy ul. Kilara 29, natomiast Bytomskie Centrum Kultury samodzielnie rozpoczęło gospodarowanie obiektem przy Pl. Karin Stanek.
Bytomskie Centrum Kultury na przełomie 2008 i 2009 r. powierzyło gliwickiej pracowni architektonicznej AnArchiGroup przygotowanie, projekt modernizacji i rozbudowy budynku, który przewidywał m.in. nadbudowę dodatkowego piętra, budowę windy dla osób niepełnosprawnych w baszcie, powstanie garaży, modernizację wyposażenia technicznego, zmianę elewacji, przekształcenie baszty w taras widokowy, przeznaczenie wnętrz na wystawy. Projekt ten ze względów finansowych nie został zrealizowany w pierwotnej wersji. Przyjęto znacznie oszczędniejszą koncepcję, a prace postanowiono podzielić na etapy. Przede wszystkim w dwóch pierwszych etapach wykonano najpilniejsze zadania remontowe związane z dachem i instalacjami oraz termomodernizację budynku. Zmiany, których dokonano pozwalały na funkcjonowanie obiektu, jednakże stale należało zabiegać o kolejne remonty. W roku 2010 elewacja otrzymała kolor pistacjowy, a wyremontowaną całkowicie w 2012 r. basztę zakończono stożkowym dachem i przemianowano na nietypową galerię służącą najczęściej artystom fotografom.
REWITALIZACJA GMACHU Bytomskiego Centrum Kultury III ETAP 2015-2019
W roku 2015 rozpoczęły się działania dotyczące największej w historii Bytomskiego Centrum Kultury inwestycji pt. „Rewitalizacja gmachu Bytomskiego Centrum Kultury III etap”. Projekt z roku 2008/2009 ponownie został aktualizowany. Rozpoczęły się starania o pozyskanie funduszy unijnych. 28 grudnia 2017 roku została podpisana umowa z Urzędem Marszałkowskim w Katowicach na ww. zadanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) Oś priorytetowa: X. Rewitalizacja oraz infrastruktura społeczna i zdrowotna. Działanie 10.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych Poddziałanie 10.3.4. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych – OSI. Prace budowlane i elektryczne rozpoczęto z końcem kwietnia 2018 roku i zakończono w lutym roku 2019. Celem bezpośrednim projektu jest zwiększona aktywizacja społeczno-gospodarcza ludności zamieszkującej rewitalizowane tereny poprzez dostosowanie budynku Bytomskiego Centrum Kultury do prowadzenia terapii, aktywizacji zawodowej i usamodzielniania osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. Również poprzez uczestnictwo w działaniach kulturalnych. Wartość projektu wynosiła 7 774 223,97 zł, w tym środki z Unii Europejskiej 5 344 230,30 zł. Pozostały wkład pochodził z budżetu państwa oraz Gminy Bytom. Inwestycję zakończono w lutym 2019 r. Wykonawcą robót budowlanych była firma Castori Sp. z o.o. w Bytomiu, a wykonawcą robót elektrycznych TBM Software Sp. z o.o. w Warszawie.
Projekt architektoniczny - wykonawczy zakładał remont znacznej części budynku, a zakres zadań był bardzo duży i toczył się niemal w każdym miejscu. Wyremontowano część dachu, wykonano nową instalację p.poż, zamontowano nową mechanikę sceny, zapewniono remont infrastruktury nagłośnienia i oświetlenia sceny, przeprowadzono gruntowny remont zaplecza sceny, oczyszczono i zmieniono kolorystykę elewacji z oliwkowej na odcienie szarości, zabudowano podnośnik dla osób niepełnosprawnych wewnątrz budynku, dawną salę baletową przemianowano na salę kinową dla 95 osób. Wykonano dwie nowe sale wielofunkcyjne z przeznaczeniem na działania społeczne, wycyklinowano podłogę sceniczną, zamontowano specjalną kurtynę p.poż., zakupiono okotarowanie – nową kurtynę, nowe nagłośnienie, nowe fotele na salach widowiskowej i kinowej. Szatnia, hole, widownia główna również zostały odświeżone i zmieniły kolorystykę. Zabezpieczono i dostosowano obiekt do aktualnych przepisów przeciwpożarowych, co było największym wyzwaniem. Zamontowano nowoczesny system monitoringu, wymieniono instalacje, zamontowano oświetlenie ledowe wewnątrz i na zewnątrz gmachu, wykonano drobną iluminację. Zadbano o polepszenie funkcjonalności i estetyki. Zakres prac obejmował również termoizolację poniżej poziomu gruntu. Dni otwarte Bytomskiego Centrum Kultury zaplanowano na weekend 5-7 kwietnia 2019 r, a część oficjalna podsumowująca inwestycję to 6 kwietnia. Scena i budynek zostały po roku przerwy oddane kulturze.
Przygotowano w oparciu o zdjęcia, Kronikę MDK w Bytomiu, ilustracje i zbiory prywatne, którymi podzielili się z nami: Czesław Czerwiński, Jacek Kośmider, Maciej Skalski, Izabella Wójcik-Kühnel, a także wybór materiałów udostępnionych przez Archiwum Państwowe w Katowicach, Miejską Bibliotekę Publiczną im. Władysława Studenckiego w Bytomiu i Muzeum Górnośląskie. Korzystano także z roczników archiwalnych Życia Bytomskiego z lat 1957-1980. Część materiałów ikonograficznych pochodzi z zasobów archiwum Bytomskiego Centrum Kultury i darczyńców.
DZIĘKUJEMY !
5 kwietnia 2019 r. powstała i została ulokowana w budynku Beceku – prezentacja/wystawa pt. Niesamowita historia gmachu BCK przygotowana przez Bytomskie Centrum Kultury. Projekt ten, mógł zostać zrealizowany dzięki uprzejmości i wsparciu Grupy „Gwarant” Jan Wojdyła z Piekar Śląskich.